یادگیری موسیقی برای کودکان فواید زیادی دارد. کودکانی که از سنین پایین با موسیقی آشنا می‌شوند، در زمینه‌های مختلف مهارت‌های بیشتری کسب می‌کنند. با توجه به اهمیت یادگیری موسیقی، خیلی از والدین به دنبال انتخاب ساز مناسب برای کودکان خود هستند. چه سنی برای شروع موسیقی مناسب است؟ بهترین ساز برای شروع موسیقی، چه سازی است؟ در انتخاب ساز، به چه نکاتی باید دقت داشته باشیم؟ در این مقاله قصد داریم شما را برای انتخاب ساز مناسب کودکان راهنمایی کنیم. در ادامه مقاله نیز به معرفی ساز کوچک و زیبای هارمونیکا یا همان سازدهنی می‌‌پردازیم. سازی که با پتانسیل بالا، برای شروع موسیقی در کودکان می‌تواند یکی از گزینه‌های مناسب باشد.
فاکتورهای لازم در انتخاب ساز مناسب برای کودکان
نواختن ساز، مهارت‌های فردی کودکان را بهبود می‌بخشد و باعث شکوفایی استعداد‌های آنها می‌شود. زمانی‌که از سنین پایین به کودکان نواختن یک نت خاص را آموزش می‌دهیم، تلاش و تکرار برای آموختن ساز، ذهن آنها را باز‌تر می‌کند و روی قدرت یادگیری کودکان تاثیر مثبتی باقی می‌گذارد. اما یکی از سوال‌های مهمی که اینجا مطرح می‌شود، انتخاب ساز مناسب برای کودکان است. چطور می‌توانیم ساز مناسب کودک خود را پیدا کنیم؟ برای پاسخ به این سوال لازم است به فاکتورهای زیر توجه داشته باشیم:
1. سن کودکان
یکی از فاکتورهای مهمی که در رابطه با انتخاب ساز باید به آن توجه داشته باشیم، سن کودک است. بهترین ساز برای هر کودکی با توجه به سن آنها معنا پیدا می‌کند. به‌طور‌کلی، کودکان در سنین پایین کنجکاو هستند و قدرت تخیل آنها نیز بسیار بالا است. خیلی از کودکان در سن 7 سالگی یا حتی سنین پایین‌تر، به خوبی می‌توانند اصول اولیه هر سازی را یاد بگیرند و در ادامه، برای بهبود مهارت‌های خود تلاش کنند.
در حالت دیگر، کودکان به دنبال تقلید از رفتار والدین خود هستند. به عنوان مثال اگر شما در حال نواختن ساز خاصی باشید، کودکان نیز خواهان تقلید از رفتار شما می‌شوند و می‌خواهند پا‌به‌پای پدر یا مادر خود با ساز آنها سرگرم باشند. با افزایش سن، قدرت بدنی و ذهنی کودکان نیز افزایش پیدا می‌کند. در این صورت برای انتخاب بهترین ساز، گزینه‌های بیشتری پیش‌روی ما قرار می‌گیرد.
2. توجه به توانایی کودکان
همان‌طور که شما هم به خوبی می‌دانید، کودکان 3 تا 7 سال نمی‌توانند سازهای تک نفره را جابه‌جا کنند. بنابراین بهتر است به دنبال سازهایی باشیم که از نظر فیزیکی کوچک هستند یا سازهایی را انتخاب کنیم که نیازی به حمل ندارند. هارمونیکا یا همان سازدهنی و کیبورد یا پیانو از جمله سازهایی است که می‌تواند برای کودکان پیشنهاد مناسبی باشد. با افزایش سن، رفته‌رفته کودکان توانایی حمل و درک سازهای مختلف را پیدا می‌کنند و ما می‌توانیم مناسب‌ترین ساز را با توجه به علایق‌شان به آنها بیاموزیم.
3. صدای ساز
یکی از مهمترین عواملی که باید به آن دقت داشته باشیم، صدای ساز مورد نظر است. لازم است ساز انتخاب شده، جذابیت بالایی برای کودکان داشته باشد. سازی را انتخاب کنید که کودکان با فشردن هر تار یا کلید آن هیجان‌زده شوند. صدای ساز کاملا سلیقه‌ای است و هر کودکی می‌تواند جذب یک صدای خاص شود. در این زمینه شما می‌توانید قبل از تهیه یک ساز، به طور نامحسوس ساز را برای کودکان اجرا کنید تا واکنش‌های آنها را ببینید. حتی می‌توانید سازهای مختلفی در اختیار کودک قرار دهید تا ببینید با کدام ساز ارتباط بیشتری برقرار می‌کنند و برایشان حذاب‌تر است. توجه به واکنش کودکان به سازهای مختلف، یکی از بهترین راه‌هایی است که ما می‌توانیم ساز مناسب با روحیه آنها را پیدا کنیم.
4. شرایط اقتصادی خانواده
محدودیت‌های مالی خانواده نیز، موضوع مهمی است که باید به آن توجه داشته باشیم. خیلی از سازها قیمت بالایی دارند و تهیه آنها برای والدین سخت می‌شود. به عنوان مثال، پیانو سازی است که انتخاب آن هزینه سنگینی را روی دوش خانواده قرار می‌دهد. به جای این ساز گران‌قیمت قطعا می‌توانیم از سازهای جایگزین استفاده کنیم. خرید یک کیبورد ساده هم می‌تواند در این زمینه به ما کمک کند.
بهترین سازها برای شروع موسیقی در کودکان
برای آموزش موسیقی به کودکان سازهای مختلفی پیشنهاد می‌شود. با توجه به سن کودک، لازم است ساز مناسبی برای آنها در نظر بگیریم. در ادامه به سازهای مهمی اشاره می‌کنیم که هر کدام می‌توانند پیشنهاد مناسبی برای یادگیری موسیقی در کودکان باشند.
پیانو و کیبورد
از آنجایی که پیانو و کیبورد نیازی به حمل و بلند کردن ندارد، به عنوان یکی از بهترین سازها برای موسیقی کودکان معرفی می‌شوند. پیانو در این زمینه، سازی است که می‌تواند رقیب سرسختی برای باقی سازها باشد. یادگیری پیانو برخلاف باور عموم سخت نیست. کودکان با توجه به سن کمی که دارند، می‌توانند در این ساز پیشرفت‌های چشمگیری داشته باشند. در زمان نوازندگی ممکن است کودک شما به علت کشیده شدن انگشتان، کمی اذیت شود. اما فراموش نکنیم که این کشیدگی تنها در شروع کار برای کودک کمی سخت است اما در آینده ارزش زیادی برای آنها دارد. پیانو و کیبورد قوه تخیل کودک را تقویت می‌کند و لحظات شادی را برای آنها فراهم می‌آورد.
گیتار
همانند پیانو، گیتار نیز یک ساز پایه است. در سازهای پایه تمامی ریتم‌ها رعایت می‌شود. برای کودکانی که در سن 3 تا 6 سالگی هستند، یادگیری ساز گیتار دشوار است. برای این رده سنی نمی‌توان گیتار را ساز مناسبی در نظر گرفت؛ اما برای کودکان بالای 7 سال گیتار انتخاب مناسبی است. با افزایش سن کودک، آنها می‌توانند گیتار خود را حمل کنند و مشکلی بابت جابه‌جایی ساز پیش نمی‌آید. یادگیری و تمرین گیتار، تمرکز کودکان را افزایش می‌دهد. علاوه‌بر این مورد گیتار می‌تواند باعث هماهنگی چشم و دست‌ها شود.
ویولن
یادگیری ساز، ورزش ذهنی است که باعث می‌شود مهارت‌های ذهنی کودکان تقویت شود. در کنار سایر سازهایی که برای رده سنی کودکان پیشنهاد می‌شود، ویولن نیز ساز مناسبی است. در رابطه با این ساز دقت داشته باشید که اصرار شما بر یادگیری هر چه زودتر آن، نتیجه عکس می‌دهد. به نسبت سازهای دیگر نواخت ویولن سخت‌تر است. با سخت‌گیری‌های شما ممکن است کودک علاقه خود را نسبت به ساز ویولن از دست بدهد. با توجه به گنجایش و توانایی فرزند خود، زمان مناسبی را در طول روز برای آموزش ویولن در نطر بگیرید. قطعا این زمان در کودکان مختلف متفاوت است.
تنبک
ساز تنبک در دسته سازهای کوبه‌ای قرار می‌گیرد. در میان سازهای ایرانی، تنبک طرفداران زیادی دارد. این ساز در اندازه های متفاوتی دیده می‌شود. به همین دلیل آموزش این ساز را به کودکان زیر 6 سال نیز پیشنهاد می‌کنند. کودکان به راحتی می‌توانند با ساز تنبک ارتباط برقرار کنند و مشکل زیادی بابت یادگیری این ساز به وجود نمی‌آید. اگرچه نواختن تنبک به نسبت سازهای دیگر ساده‌تر است، اما فراموش نکنیم که برای یادگیری این ساز به تمرین‌های روزانه نیاز داریم. برای اینکه کودک از ساز خسته نشود، مدت زمان تمرین‌های روزانه را کاهش دهید.
کاخن
نواختن کاخن به خوبی می‌تواند کودکان را سرگرم کند. انداره مناسب، سبک و قابل حمل بودن کاخن، باعث شده این ساز نیز برای شروع یادگیری موسیقی کودکان به والدین پیشنهاد شود. کاخن را به دو صورت می‌توان نواخت. نواختن کاخن با دست یا چوب تنوعی برای کودکان ایجاد می‌کند. این موضوع باعث می‌شود کودکان بیشتر به ساز خود علاقه‌مند شوند. با تغییر نوع و جایگاه ضربه‌ها نیز صداهای متفاوتی از کاخن به گوش می‌رسد. علاوه‌بر این موارد، کاخن نسبت به سایر سازها قیمت مناسبی دارد.
سازهای بادی
سازدهنی، فلوت یا کلارینت در دسته سازهای بادی قرار می‌گیرند. سازهای بادی نیز پیشنهاد بسیار مناسبی برای شروع یادگیری موسیقی در کودکان است. بسیاری از اساتید، سازدهنی را به عنوان یک ساز مقدماتی در این دسته معرفی می‌کنند. این ساز در میان گروه‌های موسیقی جایگاه خاصی دارد و در سبک‌های متفاوت نواخته می‌شود. با استفاده از این ساز، کودکان با تکنیک‌های ابتدایی سازهای بادی نیز آشنا می‌شوند. کودک شما با یادگیری سازدهنی در زمان به نسبت کوتاهی می‌تواند برای اجرای سازهای بادی سخت‌تری مانند کلارینت آماده شوند. با توجه به اهمیت سازدهنی برای شروع آموزش موسیقی کودکان، در ادامه شما را بیشتر با ویژگی‌های این ساز کوچک آشنا می‌کنیم.
مزایای آموزش سازدهنی به کودکان
سازدهنی یا هارمونیکا سازی کوچک، زیبا و دلنشین است که اغلب ما از همان دوران کودکی با چنین سازی آشنا شدیم. خیلی از والدین به دنبال ساز مناسب برای کودکان خود هستند. سازدهنی نیز از جمله سازهای زیبا و جذابی است که می‌تواند برای آموزش به کودکان مناسب باشد. این ساز به دلیل ابعادکوچکی که دارد، به راحتی در دستان کودک جای می‌گیرد. به همین دلیل هیچ محدودیتی برای جابه‌جایی و حمل آن وجود ندارد. برای کودکان نیز انتخاب یک ساز کوچک که مناسب آنها باشد الویت دارد. از این نظر سازدهنی ساز مناسبی است که به راحتی می‌توانیم آن را در اختیار کودکان‌مان قرار دهیم.
از نظر روانشناسی نیز هارمونیکا از جمله سازهایی است که کودکان به خوبی می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند؛ چراکه کودکان حس کنجکاوی خود را اغلب از راه دهان دنبال می‌کنند. هر چیزی که در اطراف کودک وجود داشته باشد، زمانی که به دست او می‌افتد آن را وارد دهان خود می‌کند. به همین خاطر دانستن اینکه سازی را باید در دهان خود بگذارند تا صدایی از آن شنیده شود، قطعا برای کودکان ساز جذابی می‌شود. اگر شما نیز در منزل کودکی دارید که به دنبال ساز مناسبی برای آنها هستید، هارمونیکا می‌تواند گزینه مناسبی باشد.
کروماتیک یا دیاتونیک؛ کدام ساز مناسب کودکان است؟
در شروع یادگیری موسیقی، معمولا به دنبال سازی هستیم که در کنار دوام و کارایی، قیمت مناسبی هم داشته باشد. اگر انتخاب کودک شما برای فراگرفتن موسیقی هارمونیکا باشد، قطعا یکی از اولین سوالاتی که مطرح می‌شود مدل سازدهنی است. سازدهنی انواع گوناگونی دارد. اما در شروع کار لازم است انتخابی از میان سازدهنی کروماتیک یا دیاتونیک داشته باشید. برای کودکان و مبتدیان، سازدهنی کروماتیک یک انتخاب عالی است. اکثر مدرسان سازدهنی توصیه می‌کنند کار آموزش این ساز زیبا را با کروماتیک 12 سوراخه آغاز کنیم.
نکات مهم در رابطه با آموزش ساز دهنی به کودکان
با توجه به توضیحاتی که در طول مقاله داشتیم، لازم است به نکات مهم دیگری نیز اشاره کنیم تا بتوانید ساز مناسبی برای کودک خود انتخاب کنید. برخلاف باور خیلی از افراد، هر سازی اصول موسیقی خود را دارد. در نگاه اول علاقه کودک شما برای یادگیری هر سازی اولویت دارد. اگر کودک به سازدهنی علاقه داشته باشد، اصول آن را به خوبی می‌آموزد و روی یادگیری ساز مورد علاقه خود تمرکز می‌کند. ولی اگر این ساز را با توجه به معیارهایی چون کوچک بودن ابعاد آن یا قیمت مناسب انتخاب می‌کنید، ممکن است به آینده موسیقی و علاقه کودک خود لطمه بزنید.
سازدهنی را به عنوان یک وسیله بازی کوچک یا یک ساز ساده در نظر نگیرید. اگرچه هارمونیکا ساز کوچکی محسوب می‌شود ولی دنیای بزرگی را در خود جای داده است. این ساز تمامی سبک‌های موسیقی را اجرا می‌کند و همراهی خوبی برای دیگر سازها است. هارمونیکا از خیلی از سازهای دیگر کامل‌تر و حساس‌تر بوده و به همین خاطر در انتخاب آن لازم است دقت داشته باشیم. این ساز را با توجه به علاقه‌مندی خود کودک در اختیارشان قرار دهید.
سوالات متداول شما
1. چه سنی برای شروع آموزش سازدهنی مناسب است؟
شروع سن یادگیری هارمونیکا برای هر کودکی متفاوت است. با این‌حال می‌توانیم از سنین 4 یا 5 سالگی آموزش سازدهنی به کودکان را آغاز کنیم. لازم است والدین نیز بر پروسه آموزش نظارت داشته باشند تا کودکان بهتر بتوانند با این ساز ارتباط برقرار کنند.
2. کدام سازدهنی برای شروع آموزش مناسب است؟
برای کودکان و همین‌طور مبتدیان سازدهنی دیاتونیک انتخاب مناسبی است. مدرسان سازدهنی پیشنهاد می‌کنند آموزش این ساز را با سازدهنی‌های دیاتونیک 10 سوراخه آغاز کنیم.
سخن پایانی
در این مقاله در رابطه با اهمیت آموزش موسیقی به کودکان، با شما صحبت کردیم. برای انتخاب ساز مناسب لازم است به ویژگی‌های شخصیتی کودکان خود توجه داشته باشیم. دانستیم سن شروع موسیقی نیز در هر کودکی متفاوت است. صرف نظر از نوع ساز، علاقه کودک و نحوه آموزش ساز به آنها اهمیت بیشتری دارد. سازدهنی نیز از جمله سازهایی است که می‌تواند برای شروع یادگیری موسیقی، ساز مناسبی باشد. سازی که با توجه به قابلیت‌های آن در میان کودکان و همین‌طور والدین محبوبیت زیادی دارد.