یکی از رایج‌ترین سوالات در جلسه‌های مشاوره آموزشگاه‌های موسیقی و از وب‌سایت ما می‌شود، در مورد مدت زمان یادگیری سازدهنی است.
صادقانه باید به شما بگوییم هیچ جواب “قطعی” برای این سوال وجود ندارد و همه چیز به شما و نحوه تمرین، متد آموزشی و مدرس سازدهنی بستگی دارد.
مدت زمان یادگیری سازدهنی نیز از این قاعده مستثنی نیست. با این حال به طور حدودی و میانگین، چشم اندازی که برای شروع نواختن سازدهنی پیش رو دارید به این شرح است:
سطح مبتدی: حداقل 6 الی 7 ماه
سطح متوسط: 6 الی 18 ماه (بدون احتساب دوره مبتدی)
سطح پیشرفته: پس از حدود دو سال از آغاز نوازندگی
اغلب نوازندگان حرفه‌ای و آکادمیک معتقد هستند به هیچ‌وجه نمی‌توان زمان مشخص و دقیقی برای آموزش یک ساز برای همه افراد تعیین کرد. اما می‌توان به صورت میانگین، بازه زمانی یادگیری ساز را در سطوح مختلف و بر اساس متد آموزشی و توانایی‌های فردی، پیش‌بینی کرد.
اگر مهارت‌ها را به دو دسته عملی و نظری تقسیم بندی کنیم، نواختن یک ساز در هر دو دسته جای می‌گیرد. باید در نظر داشته باشید به دلیل درگیر شدن هم‌زمان “عصب و عضلات” (فعالیت فیزیکی) و “ذهن” در هنگام نواختن، بخشی از مدت زمان یادگیری صرف ایجاد عادت‌ها می‌شود.
به همین دلیل برای مهارت‌هایی که فقط جنبه تئوریک دارند بهتر می‌توانیم میانگین زمانی یادگیری تعیین کنیم. (نسبت به مهارت‌هایی که جسم ما را نیز درگیر می‌کنند.)
همان‌طور که برای رشته‌های ورزشی با توجه به: فیزیک بدنی هر فرد، میزان تمرین ، برنامه غذایی و… بازدهی در مدت زمان مشخصی متفاوت است، یادگیری یک ساز هم به همین گونه است.
ممکن است دو نوازنده که هم‌زمان و با شرایط مشابهی نواختن سازی را آغاز کرده‌اند، در میانه راه سرعت پیشرفت متفاوتی داشته باشند و این یک امر طبیعی است. در نتیجه از مقایسه خود با دیگران خودداری کنید.
ما در ادامه این مقاله به شما خواهیم گفت چگونه میزان پیشرفت خود را بسنجید، سرعت آن را بالا ببرید و در وقت، انرژی و هزینه صرفه‌جویی کنید تا به نتیجه مطلوب‌تری دست پیدا کنید.
در انتهای مقاله در بخش مدت زمان یادگیری هارمونیکا نیز خواهید خواند در صورتی که نکات گفته شده را رعایت کنید، در چه مدت زمانی می‌توانید چه توقعی از سطح نواندگی خود داشته باشید.
زمان برای یادگیری سازدهنی
حتما شما هم شنیده‌اید که بسیاری از افراد می‌گویند: “برای این‌که نوازنده ماهری شوید، باید حداقل روزی 4 الی 8 ساعت تمرین کنید!”
هیچ شکی نیست که با تمرین و پشتکار بیشتر، به نتایج بهتری دست پیدا می‌کنید. اما “چگونه تمرین کردن” از “مقدار تمرین کردن” اهمیت بیشتری دارد. تمرین و تکرار اشتباه تکنیک‌ها یا تمرین بدون برنامه مناسب در طولانی مدت نه تنها مخرب است، بلکه امکان آسیب‌های فیزیکی جدی را در پی دارد.
تعیین استاندارد مدت زمان تمرین در هرروز برای همه نوازنده‌ها یک اشتباه جدی است. مقدار تمرین مورد نیاز هر شخص با دیگری تفاوت دارد. خیلی طبیعی است که در ابتدای مسیر یادگیری سازدهنی یا هر ساز دیگری، شما نه توان فیزیکی تمرین‌هایی تا این حد طولانی را داشته باشید، نه مقدار درس کافی برای پر کردن برنامه تمرین روزانه در این مقدار ساعت.
نکته بعدی که باید در نظر داشته باشید این است که برای سنجیدن میزان پیشرفت، باید خودتان را تنها با خودتان و روز قبل مقایسه کنید، نه با دیگران! بهترین راه برای قضاوت بهتر خودتان ضبط صدای ساز و تمریناتی است که به طور روزانه انجام می‌دهید.
راهکارهایی برای تمرین سازدهنی
در ادامه چند توصیه و پیشنهاد برای پیشرفت سریع‌تر در تمرین سازدهنی برای شما بیان خواهیم کرد:
1.با مترونوم تمرین کنید
مترونوم ابزاری است که به نوازندگان کمک می‌کند در طول اجرای یک قطعه بتوانند سرعت (تمپو) خود را به صورت دقیق حفظ کنند و تندتر یا کندتر نشوند.
برای رسیدن به سرعت‌های بالا، بهتر است از تمپوهای کندتر شروع کنید و پس از این که به اندازه کافی مسلط شدید، کم کم سرعت خود را به کمک مترونوم بالا ببرید.
بهتر است هرروز در پایان تمرین خود یادداشت کنید که مترونوم را روی چه عددی تنظیم کرده بودید. این کار به شما کمک خواهد کرد در تمرین بعدی، تصمیم گیری بهتری برای سرعت نواختن خود داشته باشید.
2.گوش دادن هرچه بیشتر، بهتر
به عنوان یک نوازنده شما موظف هستید بیشتر از سایر مردم در طول روز به موسیقی گوش دهید. سعی کنید ذائقه موسیقایی خود را آگاهانه بهبود ببخشید و قطعات موسیقی مرجع و اجراهای نوازندگان و موسیقی‌دان‌های مشهور و معتبر را گوش دهید.
می‌توانید از استاد خود بخواهید این نوازندگان و موسیقی‌دان‌ها را به شما معرفی کند.
سعی کنید در هنگام گوش دادن به این موسیقی‌ها، “فعالانه گوش دادن” را تمرین کنید و به جزئیات اجرایی توجه کنید.
دیدن اجراهای ویدیویی نیز، بیشتر کمک‌کننده هستند؛ چرا که می‌توانید هم‌زمان وضعیت بدن نوازنده‌ها را در زمان اجرا مشاهده کنید و بیاموزید.
3.جلوی آینه تمرین کنید
تمرین کردن در جلوی آینه باعث می‌شود وضعیت صحیح بدن خود را در حین تمرین حفظ کنید و از آسیب‌های فیزیکی ناشی از اشتباه ایستادن، نشستن،دست گرفتن سازدهنی و… جلوگیری کنید.
4.صدای ساز خود را ضبط کنید
بهترین کسی که می‌تواند پیشرفت شما را قضاوت کند، خودتان هستید. البته اگر هرروز از یک ریکوردر کمک بگیرید! شما با شنیدن صدای ساز خود، می‌توانید بعنوان یک شنونده به خود نمره بدهید. کمی‌ها و کاستی‌های خود را ببینید و آن را جبران کنید.
5.مدرس حرفه‌ای برای ساز خود پیدا کنید
پیدا کردن استادی حرفه‌ای که شناخت کافی از متدهای آموزشی و علم پداگوژی دارد، از ضروریات یادگیری هر سازی است. مدرسی که انتخاب می‌کنید باید علاوه بر دانش بالا و سطح نوازندگی قابل قبول، خصوصیات دیگری نیز داشته باشد.
با حوصله بودن و خوش اخلاقی، پایبندی به نظم و برنامه ریزی، حفظ انگیزه هنرجو، داشتن برنامه دقیق و مناسب برای هدایت هنرجو در مسیر درست، تجربه کافی در تدریس و نوازندگی، به روز بودن در شناخت متدهای آموزشی، دلسوز بودن، داشتن اخلاق حرفه‌ای و… از جمله مسائلی هستند که در هنگام انتخاب مدرس باید در نظر داشته باشید.
در جلسه مشاوره می‌توانید در مورد مسیر برنامه درسی که استاد شما برایتان در نظر گرفته است، گفتگو کنید.
6. عوامل برهم زننده تمرکز را از محیط تمرین خود دور کنید
فضای تمرین مناسبی در خانه یا محل کار خود تعیین کنید و آن را برای تمرکز و راحتی بهینه سازی کنید.
یک آینه قدی، نور مناسب، تهویه مناسب، صندلی راحت، پوپیتر، مترونوم، تیونر، یک مداد و ماژیک هایلایتر وسایلی هستند که به آن‌ها نیاز دارید.
می‌توانید مترونوم و تیونر را به صورت اپلیکیشن بر روی موبایل خود نصب کنید. همچین نصب اپلیکیشن‌هایی که به شما کمک می‌کنند مدت زمان مشخصی را بر روی یک فعالیت تمرکز کنید، فراموش نکنید.
توجه داشته باشید باید کلیه عوامل مزاحم و برهم زننده تمرکز را از اطراف خود حذف کنید؛ پس اگر در حین تمرین برای استفاده از اپلیکیشن‌ها از موبایل استفاده می‌کنید آن را بر روی حالت پرواز قرار دهید.
اگر صدای تمرین شما مزاحم اطرفیان است، سعی کنید ساعت‌های مشخص و غیرمزاحمی در طول روز را برای خود تعیین کنید و به آن پایبند باشید. حفظ آرامش در طول مدت زمان تمرین بسیار اهمیت دارد.
سعی کنید بلافاصله بعد از غذا خوردن تمرین نکنید، همچنین در زمان‌هایی که گرسنه یا خسته هستید، تمرین را به زمان بهتری موکول کنید.
7. از امکانات و ساز مناسب استفاده کنید
اگرچه در ابتدای مسیر آموختن نوازندگی، می‌توان با یک ساز ساده شروع به نواختن کرد، اما بهتر است ضعیف‌ترین یا ارزان‌ترین سازدهنی موجود در بازار را انتخاب نکنید!
خرید سازدهنی استاندارد و مناسب، تجربه و نتیجه‌ای کاملا متفاوت را در پی دارد.
با پیشرفت سطح نوازندگی، ساز بهتری را تهیه کنید.
پیشتر در مقاله سازدهنی چی بخرم راهنمایی جامعی برای خرید ساز برای شما فراهم کرده‌ایم.
همچنین به استاندارد بودن سایر امکانات خود (صندلی، پوپیتر و…) توجه ویژه‌ای داشته باشید.
8. با سایر نوازندگان تمرین کنید
تمرین دوئت (دو نوازی) یا آنسامبل (گروه نوازی) به صورت حداقل 2 جلسه در طول ماه، کمک می‌کند پیشرفت چشمگیری در نوازندگی سازدهنی داشته باشید.
همچنین پیشنهاد می‌کنیم نواختن با بکینگ ترک (موسیقی پشتیبان) را در برنامه روزانه یا هفتگی تمرین خود جای دهید.
این تمرینات را زیر نظر مدرس خود و در زمان مناسب (تقریبا در سطح متوسط) آغاز کرده و پیش ببرید.
9. همیشه یک مداد همراه خود داشته باشید!
نوازندگان موفق و حرفه‌ای کسانی هستند که به حافظه خود اکتفا نمی‌کنند و همیشه در طول تمرینات –چه تمرینات فردی و چه ارکسترال- نکات را یادداشت می‌کنند.
صفحه نتی که به درستی تمرین شده باشد پر از نکاتی است که در حین تمرین در آن یادداشت کرده‌اید: علامت گذاری اشتباهات یا قسمت‌هایی که سخت‌تر هستند و نیاز به تمرین مجدد دارند، نکاتی که به زیباتر نواختن و موزیکالیته شما کمک می‌کنند،
نکته‌هایی که باید در حین نواختن به آن‌ها توجه کنید (نظیر نحوه نفس‌گیری، وضعیت قرار گیری دست و بدن و…)، نکته‌های کمک کننده از ویدیوهای اجراهایی که دیده یا شنیده‌اید، نکات کلاسی و…
10. استمرار خود را در تمرینات حفظ کنید
مدت زمان مشخصی برای تمرینات خود تعیین کنید. این مدت زمان چه روزی نیم ساعت باشد، چه 8 ساعت باید به آن پایبند باشید. استمرار در تمرین و حفظ روتین روزانه بسیار مهم‌تر از طول مدت تمرین است.
همان‌طور که گفتیم بخشی از تمرینات نوازندگی، مرتبط با فیزیک بدن است. مثل فرم گرفتن بدن و عضلات که با یک روز تمرین ورزشی 7 ساعته در طول هفته اتفاق نمی‌افتد -اما با 7 روز تمرین 1 ساعته و درست نتیجه را به خوبی می‌توانید نتیجه مشاهده کنید- نوازندگی نیز به همین صورت است.
پایند بودن به روتین تمرین روزانه و ایجاد عادت مهم‌ترین و شاید سخت‌ترین بخش از “نوازنده شدن” باشد. اما ایجاد این نظم در زندگی و روحیه شما تاثیر فوق العاده‌ای خواهد گذاشت که قطعا ارزش سختی و تلاش برای آن را خواهد داشت!
پس در مورد تعیین مقدار زمان تمرین خود واقع‌بین باشید و به عملی کردن برنامه‌ریزی خود توجه داشته باشید. بهتر است در بازه‌های زمانی هفتگی یا ماهانه برنامه ریزی خود را به روز رسانی و اصلاح کنید.
11. با برنامه ریزی تمرین کنید
شروع و پایان مشخصی برای تمرین خود در نظر بگیرید. تمرینات روزمره باید با برنامه ریزی دقیقی انجام شوند.
بهتر است این برنامه ریزی را با مشورت استاد هارمونیکا انجام دهید. به طور کلی موارد مختلفی در تمرین روزمره باید لحاظ شوند که در این مقاله به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم. ما در این قسمت مواردی که در هر سطحی هستید –از مبتدی تا پیشرفته- “باید” انجام دهید، با ستاره مشخص کرده‌ایم.
از کاهش، حذف یا جایگزینی مدت زمان پیشنهادی برای موارد ستاره‌دار پرهیز کنید؛ اما بقیه موارد را می‌توانید بسته به نیاز و شرایط خود تغییر دهید.
- تمرینات نفس گیری (مخصوص نوازندگان سازهای بادی و خوانندگان) : بدون ساز – حداقل ده دقیقه*
- تمرینات وارم آپ (گرم کردن) : شامل تمرینات نواختن نت کشیده، گام و آرپژ، تمرینات مرتبط با نفس گیری و کنترل تنفس و دم و بازدم‌ها بر روی ساز و سایر تمریناتی از این قبیل که منجر به بهبود صدای ساز شما می‌شوند و شما را برای نواختن مراحل بعدی آماده می‌کنند – حداقل ده الی پانزده دقیقه*
- پنج دقیقه استراحت
- اتودها و تمرینات تکنیک : پانزده الی سی دقیقه
- پنج دقیقه استراحت
- نواختن رپرتوار (مجموعه قطعات موسیقی): حداقل بیست دقیقه
سایر مواردی که می‌توانید به همین ترتیب در برنامه تمرین روزانه خود قرار دهید شامل موارد زیر هستند:
- تمرینات از حفظ نواختن
- همنوازی
- نواختن با بکینگ ترک
- بداهه نوازی
- دشیفراژ
توجه داشته باشید برخی از این موارد ممکن است برای سطوح متوسط به بالا مناسب باشد، و نه نوازندگان مبتدی.
بهتر است از شب قبل نکاتی که باید در تمرین بعدی روی آن ها تمرکز کنید و بهبود ببخشید، برای خود یادداشت کنید.
هوشمندانه و آگاه تمرین کنید و به طور مداوم راه‌های افزایش بازدهی خود را زیر نظر داشته باشید و برای بهبود آن تلاش کنید.
12. سلفژ و تئوری موسیقی خود را تقویت کنید
شما می‌توانید در یک بازه زمانی حدودا دو الی سه ماهه تئوری موسیقی را فرابگیرید. آغاز یادگیری تئوری موسیقی همراه با شروع ساز زدن یک تصمیم بسیار هوشمندانه است که به شما کمک می‌کند در مدت زمان یادگیری ساز بسیار جلو بیفتید و مدت زمان کوتاه کلاس سازتان صرف یادگیری مباحث تئوری موسیقی نشود.
پیشنهاد ما به شما آموختن تئوری موسیقی زیر نظر مدرس حرفه‌ای است، اما می‌توانید به صورت خودآموز یا با مجموعه ویدیوهای آموزشی نیز این درس را فرابگیرید.
همچنین ثبت نام در یک کلاس سلفژ در کنار کلاس ساز برای هر نوازنده‌ای در هر سطحی، یکی از ضروریات است. ما فراگیری درس‌های سلفژ به صورت خودآموز را به شما پیشنهاد نمی‌کنیم.
بهتر است وقتی می‌خواهید درس جدیدی را بنوازید، پیش از نواختن یک بار آن را سلفژ کنید تا ریتم و ملودی را بهتر درک کرده و سپس آن را اجرا کنید.
13. تمرین کردن همیشه لذت بخش نیست!
همان‌طور که کتک خوردن در ورزش‌های رزمی جذاب نیست، تمرین موسیقی و نواختن یک ساز نیز بسیاری اوقات ملال‌آور می‌شود!
در این مقاله پیشنهاداتی برای کاهش این احساس به شما می‌گوییم؛ اما مهم است که آمادگی مواجهه با چالش‌ها، علاقه و انگیزه را در خودتان تقویت کنید و در مسیر هدف خود گام بردارید.
برخلاف تصور بسیاری از مردم، تمرینات موسیقی چیزی شبیه به کنسرت‌‌های مداوم در خانه نیست! تمرین موسیقی با اجرای آن تفاوت‌های بسیار زیادی دارد. داشتن تصویری رویایی و به دور از واقعیت می‌تواند نوازندگان جوان را در همان ابتدای مسیر نوازندگی، دچار سرخوردگی کند.
با وارد شدن به دوره متوسط و سپس پیشرفته، همه چیز لذت بخش‌تر خواهد شد. قطعاتی که توانایی نواختن آن‌ها را پیدا می‌کنید، ساخته شدن عادت‌ها، دریافت بیشتر تشویق اطرافیان و… انگیزه شما را افزایش خواهد داد. پس صبور و هدفمند باشید.
- همه‌چیز را با قدم‌های کوچک آغاز کنید و کم کم قدم‌ها را بزرگ‌تر کنید. قطعات ساده و کوتاه، مدت زمان کوتاه در هر بخش تمرینی، سرعت پایین و…
این کار به مغز شما کمک می‌کند با رسیدن به هدف، دوپامین بیشتری ترشح کند و تمرین به امری لذت بخش تبدیل شود.
در یک قطعه، میزان‌هایی که تکرار شده‌اند را با مداد مشخص کنید. متوجه خواهید شد این کار نواختن یک قطعه را در ذهن شما بسیار ساده‌تر جلوه می‌دهد. برای مثال یک قطعه یک صفحه‌ای، تنها چند میزان چالشی دارد که نیازمند تمرین بیشتر است.
همچنین در مورد ساعات تمرین می‌توانید این کار را انجام دهید. مثلا اگر تصمیم دارید روزی دو ساعت به تمرین اختصاص دهید، یک ساعت صبح و یک ساعت عصر تمرین داشته باشید.
- برای زمان‌هایی که هدف تمرین روزانه را انجام داده‌اید، به خودتان جایزه بدهید! این جایزه می‌تواند از جنس خود تمرین باشد؛ مثل نواختن یکی از قطعات محبوبتان. یا جایزه‌ای غیرمرتبط و ساده مانند خوردن یک خوراکی که دوست دارید.
- زمانی که موفق شدید یک درس را به طور کامل و به خوبی بنوازید، چالش‌های جدیدی برای خود ایجاد کنید. کارهایی مانند معکوس کردن داینامیک‌ها یا نوانس‌ها، تغییر جمله بندی‌ها و… . این کار به پیشرفت تکنیکال شما کمک می‌کند.
همچنین می‌توانید با استفاده از خلاقیت خودتان بازی‌هایی از جنس تمرین برای خودتان خلق کنید.
مدت زمان یادگیری هارمونیکا
آنچه از هنرجوهای سازدهنی در سطوح مختلف انتظار می‌رود به این شرح است:
سطح مبتدی: حداقل 6 الی 7 ماه – آشنایی اولیه با نت‌ها و مفاهیم موسیقایی در صفحه نت و بر روی ساز، نحوه صحیح ایجاد صدای مطلوب، جای نت‌ها، شیوه صحیح گرفتن هارمونیکا، نواختن قطعات ساده
سطح متوسط: 6 الی 18 ماه (بدون احتساب دوره مبتدی) – نواختن تکنیک‌های بیشتر، تسلط بر نواختن گام‌ها و اتودها، بهبود صدای ساز، نواختن قطعات پیچیده‌تر و تا حدودی سخت
سطح پیشرفته: پس از حدود دو سال از آغاز نوازندگی – نواختن قطعات پیچیده – توانایی بالا در دشیفراژ – تمرکز بر نحوه اجرا و تفسیر قطعات – توانایی همنوازی و اجرای صحنه‌ای-توانایی تدریس سازدهنی و…
جمع بندی
در این مقاله کوشیدیم سوالات پرتکرار شما را در مورد مدت زمان یادگیری هارمونیکا و شیوه صحیح تمرین کردن پاسخ دهیم.
در مسیر آموزش موسیقی صبور و کوشا باشید و بیشتر از تمرکز بر رسیدن به نقطه مشخص، سعی کنید بر روی لذت بردن از این مسیر متمرکز شوید. همواره به خاطر تلاش برای رویاهایتان، به خودتان افتخار کنید و برای آموختن مهارت‌های تازه، تلاش و برنامه ریزی کنید.